طراحی آموزشی

طراحی آموزشی یک فرایند سیستماتیک ازطراحی وقایع(آموزشی)برای تسهیل یادگیری است(گانیه،1992،به نقل ایدین چن،2008)."طراحی آموزشی (یا همانطورکه می دانیدطراحی نظامهای آموزشی)به عنوان تحلیل نیازهای یادگیرنده، مشخص کردن هدفهای آموزشی ورفتاری وتوسعه نظامند آموزش تعریف شده است (پاولاجونز و ریتادیویس]،2008،ص19).  درتعریف دیگری فردانش(1383) طراحی آموزشی را تجویز یا پیش بینی روشهای مطلوب آموزشی برای نیل به تغییرات مورد نظر در دانشها، مهارتها و عواطف شاگردان می داند(لشین و همکاران،1386،ص5). طراحی آموزشی یا طراحی آموزش را می توان انتخاب، تولید و برنامه ریزی فعالیت هایی که به یادگیرندگان دریادگیری کمک می کند تعریف کرد(سیف،1386).

آنچه درتعاریف فوق حائزاهمیت است تعریف طراحی آموزشی مطابق رویکردهای رفتارگرایی و شناخت گرایی است که مؤلفه های فرایند آموزش ـ یادگیری ازقبل به صورت تقریباً دقیق پیش بینی وطراحی می شود. اماآنچه که در طراحی آموزشی براساس رویکرد ساختن گرایی مطرح است این است که طراحی آموزشی بیشتر فرایند مدار و درطی فرایند آموزش ـ یادگیری به تدریج شکل گرفته، بهبود می یابد و درپایان به شکل نهایی خود دست می یابد. ازمنظراین رویکرد می توان طراحی آموزشی را اینچنین تعریف کرد؛ طراحی آموزشی عبارت است از زمینه سازی برای شکل گیری فرایندهای تجزیه وتحلیل، طراحی و ارزشیابی فرایندهای فکری درطی فرایند آموزش ـ یادگیری جهت ایجاد تغییرات مطلوب آموزشی وپرورشی دریادگیرندگان.

طراحي آموزشي، پيش بيني و تنظيم رويدادهاي آموزشي بر اساس اهداف، محتوا و امکانات موجود با توجه به ويژگيها و ساخت شناختي فراگیران است. طراحي آموزشي، خواه مربوط به يک دروه کامل يا به يک جلسه ي آموزشي باشد، از اهميت خاصي برخوردار است. تاکنون الگوهای متفاوت طراحی آموزشی توسط متخصصان تعلیم و تربیت تدوین و در اختیار دست اندر کاران آموزش قرار گرفته است. « الگوی عمومی طراحی آموزشی ADDIE» چندين دهه براي طراحي سيستمهاي كارآموزي و تربيت كاركنان مورد استفاده قرارگرفته است. تقریباً همه ي الگوهاي نظام مند طراحي آموزشي كه در حال حاضر مورد استفاده قرار مي گيرند، بر الگوي عمومي طراحي آموزشي مبتني هستند. ( كيد و سانگ،2008)

با اين حال، امروزه الگوي عمومي طراحي آموزشي، به عنوان الگويي نظام مند شناخته مي شود. اين الگو به معلمان و طراحان آموزشي اطمينان ميبخشد كه آموزش و يا فراورد ههاي آموزشي آنان، اثربخش است. متخصصان طراحي آموزشي، اين الگو را نوعي الگوي عمومي يا عام مي دانند؛ شايد به اين دليل كه:

1)  ساده است و تقريباً همه ي مؤلف ههايي كه در ساير الگوهاي طراحي آموزشي وجود دارد، درآن   يافت مي شوند.

2) در تمامي رويكردهاي يادگيري قابل استفاده است. به عبارت ديگر، اين الگو را مي توان براساس مفروضه هاي رويكردهاي متفاوتي چون رفتارگرايي، شناخت گرايي و ساختن گرايي به كار گرفت.

3) براي هر نوع آموزش اعم از عمومي، تخصصي، فني و نيروي انساني قابليت كاربرد دارد.

4) تمام حيطه هاي يادگيري اعم از شناختي، رواني- حركتي و عاطفي، و انواع بازد ههاي يادگيري را زير پوشش قرار می دهد.

5) برای هر نوع يادگيري اعم از سنتي و الكترونيكي، قابل استفاده است.

عناصر و مؤلفه هاي الگو:

بسياري از الگوهاي طراحي آموزشي بر پايه ي الگوي عمومي طراحي آموزشي بنا شده اند. اين الگو از عناصر زير تشكيل شده است. 

  1- تحليل                  2. طراحي                   3. تهيه                4. اجرا                5. ارزشيابي